ทำไมต้องขอใบอนุญาตก่อสร้าง รู้ลึกทุกขั้นตอน พร้อมเครื่องมือดิจิทัลช่วยท้องถิ่นให้อนุมัติเร็วและโปร่งใสขึ้น

หลายคนมองว่าการขอใบอนุญาตก่อสร้างคือขั้นตอนที่ยุ่งยาก ใช้เวลานาน เต็มไปด้วยเอกสารซ้ำซ้อน บางครั้งยังไม่รู้ด้วยซ้ำว่าต้องไปขอกับใคร หรือทำไมต้องขออนุญาตก่อนลงมือสร้างจริง ปัญหาเหล่านี้ทำให้ประชาชนเบื่อหน่าย ขณะที่เจ้าหน้าที่ก็แบกรับภาระงานกองโต มาไขความกระจ่างในเรื่องการขอใบอนุญาตก่อสร้างอาคารกันว่าทำไมต้องขอ ขอที่ไหน เตรียมตัวและขออย่างไร พร้อมระบบดิจิทัลทำให้การอนุมัติงานขออนุญาตก่อสร้างของท้องถิ่นเร็วขึ้น โปร่งใสขึ้น และลดปัญหาซ้ำซ้อนได้จริง

ทำไมต้องขอใบอนุญาตก่อสร้างอาคาร

เจ้าของบ้านที่อยากสร้างที่อยู่อาศัย หรือผู้ประกอบการที่ต้องการสร้างอาคารเพื่อทำธุรกิจ การขอใบอนุญาตก่อสร้างอาคาร กับสำนักงานเขต เทศบาล หรือองค์การบริหารส่วนตำบล (อบต.) คือขั้นตอนสำคัญที่ไม่ควรมองข้าม นอกจากเพื่อให้เป็นไปตามข้อกำหนดตามกฎหมายแล้ว ยังช่วยให้ทั้งผู้ขออนุญาต หน่วยงานท้องถิ่น และชุมชนมั่นใจได้ว่าอาคารที่จะสร้างนั้นแข็งแรง ปลอดภัย และไม่สร้างผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อมหรือสาธารณูปโภค โดยเหตุผลหลักที่ต้องขอใบอนุญาตก่อสร้างมีดังนี้

1. ความปลอดภัย แบบก่อสร้างที่ผ่านการอนุมัติจะช่วยให้มั่นใจได้ว่าโครงสร้างมีความแข็งแรง ลดความเสี่ยงจากการทรุดตัวหรือพังถล่ม

2. ควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดิน การขอใบอนุญาตก่อสร้างจะช่วยให้หน่วยงานท้องถิ่นสามารถควบคุมการใช้ประโยชน์ที่ดินและพื้นที่ว่างให้เป็นไปตามผังเมืองรวม กฎหมายควบคุมอาคาร และแผนพัฒนาเมือง

3. ป้องกันผลกระทบต่อชุมชน การก่อสร้างที่ถูกต้องตามกฎหมายและได้รับอนุญาตก่อสร้างจะช่วยป้องกันและลดปัญหามลพิษ เสียงดัง การจราจรติดขัด หรือผลกระทบอื่นที่เกิดจากการก่อสร้างได้

4. การปฏิบัติตามกฎหมาย การก่อสร้างโดยไม่ได้รับอนุญาตหรือไม่ได้ขอใบอนุญาตก่อสร้างถือเป็นความผิดตามกฎหมาย ซึ่งมีโทษทั้งจำและปรับ

5. ใช้เป็นเอกสารสำคัญในธุรกรรม ใบอนุญาตก่อสร้างเป็นหนึ่งในเอกสารประกอบการขอทะเบียนบ้าน, การโอนกรรมสิทธิ์ที่ดิน, การขอกู้จากธนาคาร

ขั้นตอนขอใบอนุญาตก่อสร้างอาคารมีอะไรบ้าง

เมื่อเข้าใจแล้วว่าทำไมต้องขอใบอนุญาตก่อสร้าง ขั้นต่อไปที่ต้องรู้ก็คือ ทำอย่างไรให้การยื่นคำขอราบรื่นและมีโอกาสอนุมัติได้รวดเร็ว โดยมี 5 ขั้นตอนหลัก ดังนี้

1. เตรียมเอกสาร จัดเตรียมและรวบรวมเอกสารที่ใช้ในการขอใบอนุญาตก่อสร้างให้ครบถ้วน เพราะหากขาดหรือไม่ถูกต้อง จะทำให้กระบวนการล่าช้า โดยทั่วไปจะประกอบไปด้วย

- แบบคำขออนุญาตก่อสร้างอาคาร (ข.1) สามารถดาวน์โหลดได้จากเว็บไซต์ หรือขอรับที่สำนักงานเขต เทศบาล หรือ อบต.

- สำเนาบัตรประชาชนของผู้ขออนุญาตก่อสร้าง

- สำเนาทะเบียนบ้านของผู้ขออนุญาตก่อสร้าง

- สำเนาโฉนดที่ดินของพื้นที่ที่จะทำการก่อสร้าง

- แบบแปลนและรายการคำนวณที่จัดทำโดยสถาปนิกและวิศวกร

- หนังสือรับรองจากสถาปนิกและวิศวกร (กรณี อาคารขนาดใหญ่หรือซับซ้อน)

- หนังสือยินยอมให้ก่อสร้าง (กรณี ไม่ได้เป็นเจ้าของที่ดิน)

- หนังสือรับรองการจดทะเบียนนิติบุคคล (กรณี ผู้ขออนุญาตเป็นนิติบุคคล)

- หนังสือมอบอำนาจ (กรณี ผู้ขออนุญาตไม่ได้มาดำเนินการเอง)

- เอกสารอื่นที่เกี่ยวข้อง เช่น รายงานการประเมินผลกระทบสิ่งแวดล้อม (EIA) หรือหนังสือยินยอมให้ก่อสร้างชิดเขตที่ดิน

2. ยื่นคำขอ นำเอกสารทั้งหมดไปยื่นที่สำนักงานเขต เทศบาล หรือ อบต. ตามพื้นที่ที่ตั้งของอาคาร ปัจจุบันหลายองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นได้พัฒนาระบบขอใบอนุญาตก่อสร้างออนไลน์ ทำให้ประชาชนสามารถยื่นเอกสารผ่านระบบดิจิทัล ลดขั้นตอนและเวลาเดินทางได้

3. ตรวจสอบเอกสารโดยเจ้าหน้าที่ เจ้าหน้าที่จะตรวจสอบความถูกต้องของเอกสาร หากพบข้อผิดพลาดหรือไม่ครบถ้วนจะต้องแก้ไขก่อนเข้าสู่ขั้นตอนต่อไป

4. ชำระค่าธรรมเนียมตามที่กำหนด เมื่อเอกสารผ่านการตรวจสอบแล้ว จะต้องชำระค่าธรรมเนียมตามที่กฎหมายกำหนด

5. รับใบอนุญาตก่อสร้าง หลังจากชำระค่าธรรมเนียมแล้ว ให้รอรับใบอนุญาตก่อสร้างได้เลย ซึ่งปัจจุบันอาจใช้เวลาประมาณ 15–45 วัน ขึ้นอยู่กับความซับซ้อนของโครงการและกระบวนการของแต่ละพื้นที่

ใครต้องเป็นคนขอใบอนุญาตก่อสร้างอาคาร

ผู้ที่ต้องยื่นจะขอใบอนุญาตก่อสร้างอาคาร คือ เจ้าของอาคารตามที่กฎหมายควบคุมอาคารกำหนด ไม่ว่าจะเป็นบ้านพักอาศัย อาคารพาณิชย์ หรือสิ่งปลูกสร้างอื่น ๆ หากเจ้าของอาคารไม่สะดวกไปดำเนินการด้วยตนเอง สามารถมอบอำนาจให้ผู้อื่นเป็นผู้ดำเนินการแทนได้ โดยต้องมีหนังสือมอบอำนาจเป็นลายลักษณ์อักษรในการยื่นคำขอที่สำนักงานเขต เทศบาล หรือ อบต. ตามพื้นที่ตั้งของอาคารที่จะก่อสร้าง

ใครเป็นผู้อนุมัติใบอนุญาตก่อสร้างอาคาร

หลังจากยื่นคำขอแล้ว อำนาจในการอนุมัติใบอนุญาตก่อสร้างอาคาร จะอยู่ที่เจ้าพนักงานท้องถิ่น ซึ่งในทางปฏิบัติหมายถึงนายกเทศมนตรีหรือนายกองค์การบริหารส่วนตำบลขึ้นอยู่กับพื้นที่รับผิดชอบ โดยเจ้าพนักงานท้องถิ่นจะเป็นผู้ตรวจสอบเอกสาร ความถูกต้องของแบบก่อสร้าง และความสอดคล้องกับกฎหมายควบคุมอาคาร ก่อนลงนามอนุมัติให้สามารถเริ่มก่อสร้างได้

ปิดจุดอ่อนของท้องถิ่นในงานขอใบอนุญาตก่อสร้าง ด้วยเครื่องมือดิจิทัล

งานขอใบอนุญาตก่อสร้างของท้องถิ่นมักถูกมองว่าช้า ซับซ้อน และไม่โปร่งใส เนื่องจากต้องใช้ทั้งเวลา ดุลยพินิจ และการแก้เอกสารหลายรอบ ทางออกที่จะช่วยท้องถิ่นในการเร่งการดำเนินการให้เร็วขึ้น ลดการใช้ดุลยพินิจ และเพิ่มความโปร่งใส พร้อมอำนวยความสะดวกให้กับประชาชนก็คือการนำเทคโนโลยีอัจฉริยะมาใช้เป็นเครื่องมืออย่าง ระบบขออนุญาตและควบคุมอาคารอัจฉริยะ ที่เป็นระบบบริหารจัดการงานขออนุญาตก่อสร้างอาคาร ดัดแปลงอาคาร และรื้อถอนอาคารผ่านอิเล็กทรอนิกส์ ใช้เทคโนโลยีโดรน MMS ภาพดาวเทียม CCTV และ Point Cloud ช่วยสำรวจและตรวจสอบพื้นที่ รวมถึงเก็บข้อมูลอัตโนมัติ มี AI ช่วยตรวจเอกสารและข้อกฎหมาย อีกทั้งยังรองรับการอนุมัติการลงลายมือชื่ออิเล็กทรอนิกส์ (e-Signature) นอกจากจะเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินการแล้ว ยังยกระดับการบริการสาธารณะของท้องถิ่น ด้วยการอำนวยความสะดวกให้สามารถยื่นคำร้อง ชำระค่าธรรมเนียม ติดตามผล และรับใบอนุญาตออนไลน์ได้ครบในที่เดียว รวมถึงยังตรวจสอบพื้นที่ก่อสร้างและรับคำแนะนำเบื้องต้นแบบอัตโนมัติได้ด้วยตนเอง

ตัวอย่างเทศบาลที่นำระบบมาใช้งานและเห็นผลจริง ก็อย่างเช่น เทศบาลนครยะลา จ.ยะลา พัฒนา “ระบบขออนุญาตและควบคุมอาคารอัจฉริยะ เทศบาลนครยะลา” ที่ไม่เพียงอำนวยความสะดวกให้ประชาชนในการยื่นคำร้อง ติดตาม ตรวจสอบผลการขออนุญาตก่อสร้างอาคารและแนบเอกสารทางออนไลน์ แต่ยังปรับปรุงระบบหลังบ้าน ทั้งการสำรวจพื้นที่ด้วยเทคโนโลยีการสำรวจที่ทันสมัย ลดงานซ้ำซ้อนด้วยระบบอัตโนมัติ ใช้ปัญญาประดิษฐ์ช่วยตรวจสอบเอกสารและข้อมูลแบบอัตโนมัติ มีระบบตรวจสอบย้อนกลับ เพื่อเพิ่มความโปร่งใส ทำให้ได้รับความพึงพอใจจากผู้ประกอบการในเรื่องความสะดวก แก้ไขง่าย อนุมัติรวดเร็ว ลดต้นทุนการพิมพ์เอกสารกระดาษ ส่งเสริมและเปิดการลงทุนใหม่ ๆ ในพื้นที่ได้อย่างดี

การขอใบอนุญาตก่อสร้างเป็นขั้นตอนสำคัญทั้งต่อเจ้าของอาคารและหน่วยงานท้องถิ่น เพื่อให้การก่อสร้างถูกต้องตามกฎหมาย ปลอดภัย และไม่กระทบสิ่งแวดล้อม ซึ่งในยุคดิจิทัลแบบนี้ ท้องถิ่นสามารถยกระดับการทำงานด้วยเทคโนโลยีอัจฉริยะที่ช่วยให้อนุมัติได้เร็วขึ้น ลดข้อผิดพลาด เพิ่มความโปร่งใส และมอบบริการที่ดีขึ้นแก่ประชาชน จนนำไปสู่การพัฒนาเมืองอย่างยั่งยืน และกระตุ้นเศรษฐกิจชุมชนให้เติบโตได้ด้วย